احتمالا شما هم زمانی که به ساختمان‌های مختلف دقت کنید، متوجه این موضوع می‌شوید که شیرآلات توپی یکی از وسایل و ابزارهایی است که در سیستم انتقال آب به وفور استفاده می‌شود. دلیل این موضوع نیز این است که شیرآلات توپی مزایای بسیاری نسبت به سایر انواع شیرآلات دارند. در این مطلب قصد داریم که ببینیم اصلا شیرآلات توپی چیست و چه انواعی دارد. در ادامه نیز به بررسی کاربرد مختلف آن می‌پردازیم. همراه ما باشید.
شیرآلات توپی چیست؟
شیرآلات توپی که به آن Ball Valve نیز گفته می‌شود، یکی از انواع شیرآلات صنعتی برای قطع و وصل کردن جریان در خطوط انتقال سیالات است. که به نوعی زیرمجموعه شیرآلات مخروطی محسوب می‌شوند. مجرابند شیرآلات توپی کروی شکل است و توپی آن‌ها معمولا از چند نوع فلز ساخته می‌شود. کره داخلی این شیر یک سوراخ دارد که جریان سیال از داخل آن عبور می‌کند.کره داخلی این شیرها معمولا به یک فلکه یا دسته متصل هستند که با چرخش دسته، کره به اندازه ۹۰ درجه می‌چرخد و به سیال اجازه عبور می‌دهد. به‌طور کلی، زمانی که سوراخ کره در جهت جریان سیال باشد، به معنی باز بودن شیر و اگر عمود به جریان باشد به معنی این است که شیر بسته است. شیرآلات توپی به دلیل قیمت پایین، مقاومت و استحکام و دوام و طول عمر بالایی که دارند در صنایع مختلف بسیار کاربرد دارند.
اگر لوله آب شما هم گاهی اوقات صدا می کند و شما از این موضوع ناراحت هستید به شما پیشنهاد می کنیم مقاله علت صدای لوله آب و شیرالات را مطالعه کنید.
انواع شیرآلات توپی و کاربرد آن ها
حال که می‌دانیم شیرآلات توپی چیست، خوب است که نگاهی به انواع آن بیاندازیم. برخی از انواع شیرآلات توپی و کاربرد شیرالات توپی عبارتند از:
۱. شیر چند تکه
اولین مورد از انواع شیرآلات توپی به نام شیر چند تکه معروف است که با نام Split Body Valve نیز شناخته می‌شود. در این نوع شیر، قطعات به سادگی در محل نصب می‌شوند و زمانی که نیاز باشد به راحتی قطعات باز می‌شود.
۲. شیر یکپارچه
یکی دیگر از انواع شیرآلات توپی، شیرهای توپی یکپارچه یا Welded Body Valve است. در این نوع شیرآلات تمامی قطعات و بدنه شیر به شکلی یکپارچه به هم جوش داده می‌شوند. این دسته از شیرآلات استحکام و مقاومت بالایی دارند. با این حال، عیب آن‌ها این است که شست‌وشو یا تعمیرشان بسیار سخت است. در شیرآلات توپی یکپارچه خبری از پیچ و مهره نیست و و به همین دلیل آن‌ها را می‌توان در زیر خاک قرار داد. برای مثال خطوط انتقال نفت همگی از درون زمین می‌گذرند.
اگر می خواهید در مورد طرز صحیح شستن توالت فرنگی اطلاعاتی کسب کنید به شما پیشنهاد می کنیم مقاله اصول نظافت توالت فرنگی را مطالعه کنید.
۳. شیر ترونیون (Trunnion Valve)
شیرهای ترونیون که شیرهای Double Check هم شهرت دارند سومین مورد از انواع شیرآلات توپی هستند که با آن‌ها آشنا می‌شویم. شیرهای ترونیون برای مسدود کردن جریان‌های پرفشار سیالات کاربرد دارند. کره داخلی درون این شیرها از هر دو طرف به بدنه متصل هستند. از طرفی، هر دو طرف شیر با Seat Ring از جنس تفلون آب‌بندی می‌شود. آب‌بندی سیت رینگ‌ها به وسیله چند فنر صورت می‌گیرد و فنرها از طرفین نیروی زیادی به سیت رینگ‌ها وارد می‌کند و همین موضوع مانع از عبور آب می‌شود. این قدرت و فشار زیاد و همچنین، آب‌بندی مقاوم دلیل خوبی است که از شیرهای ترونیون برای انتقال سیالات پرفشار استفاده کرد.
اگر می خواهید در مورد شیرالات سفید اطلاعاتی کسب کنید و در مورد مزایا و معایب آن را بیشتر بدانید پیشنهاد می کنیم مقاله مزایای شیرالات سفید چیست را مطالعه کنید.
۴. شیر شناور (Floating Ball Valve)
در این نوع شیرها، کره داخلی شیر توپی به صورت کامل در آب شناور است. عملکرد آن به این شکل است که کره داخل توپی از بالا به نشیمنگاه متصل شده و از پایین کمی توسط جریان سیال جابه‌جا می‌شود. با وارد شدن فشار سیال و حرکت چرخشی شفت، کره در اثر فشار به نشیمنگاه فشرده می‌شود و مسیر عبور آب را مسدود می‌کند. شیرآلات شناور به دلیل اینکه از یک نقطه متصل هستند، برای فشار کاری پایین بسیار مناسب هستند.
مزایا شیرآلات توپی
همانطور که اشاره کردیم شیرآلات توپی در صنعت بسیار پرکاربرد هستند. برخی از مزایا شیرآلات توپی عبارت است از:
- امکان باز کردن و بستن سریع آن تنها با یک حرکت چرخشی ۹۰ درجه
- ساختار مقاوم و مستحکم شیرآلات توپی
- طراحی کم‌حجم و متراکم
- به‌صرفه بودن استفاده از شیرهای توپی
- اطمینان از ضد نشتی بودن
- استفاده آسان و بدون نیاز به نیرو و فشار زیاد
معایب شیرآلات توپی
حال که با مزایای شیرآلات توپی آشنا شدیم خوب است که معایب آن را نیز بدانیم. معایب شیرآلات توپی عبارتند از:
- ضعیف بودن قابلیت تنظیم و کنترل جریان سیال (شیرهای توپی برای قطع و وصل کردن جریان طراحی شده‌اند و امکان تعدیل جریان توسط آن‌ها وجود ندارد)
- نداشتن امکان برای عبور مخلوط مایع و جامد (شیرهای توپی برای جریان آب و گاز بسیار کارآمد هستند اما مخلوط مایع و جامد می‌تواند سبب نشتی این شیرها شود)
- دشوار بودن شست‌وشو و تعمیر شیرهای توپی در برخی موارد
جمع بندی نهایی
در این مطلب سعی کردیم تا به سوال شیرآلات توپی چیست پاسخ دهیم و نحوه کار آن را تشریح کنیم. همچنین، در ادامه به معرفی انواع شیرآلات توپی و مزایا و معایب و کاربرد هر یک پرداختیم. در نهایت، امیدواریم که این مطلب برای شما مفید بوده باشد. نظر شما درباره شیرهای توپی چیست؟ آیا تجربه استفاده از آن‌ها را دارید؟ نظرات و تجربیات خودتان را از بخش دیدگاه‌ها با ما و سایر خوانندگان وبلاگ گلزار هوم به اشتراک بگذارید.